Hồ nước cứ đêm là văng vẳng tiếng khóc của trẻ con (Búng Bình Thiên - An Giang)
"Ban
đêm ở búng người ta nghe được tiếng thổn thức của trẻ con. Người dân trong xóm
nhớ như in cái đêm tĩnh mịch vào năm 1956, mặt búng đang bình yên ngày nào bỗng
nổi trận cuồng phong dữ dội".
Đất
cằn hóa hồ nước
Đồng
bằng châu thổ sông Cửu Long mùa nước lũ mang nặng phù sa, đỏ ngầu khắp những
nhánh sông. Ấy vậy, Búng Bình Thiên vẫn một màu xanh biêng biếc, hiền hòa phẳng
lặng. Trên mặt búng, những chiếc ghe nhỏ neo đậu hay thong dong thả lưới dưới nền
trời trong vắt. Vài đứa trẻ con người Chăm mặc váy hoa, sặc sỡ sắc màu nô đùa,
tắm gội dưới làn nước mát. "Búng" là hồ, đầm, "Bình" là yên
bình, thanh yên, "Thiên" là trời. Búng Bình Thiên nghĩa là Hồ nước trời
mang trong mình sứ mệnh bảo vệ bình yên, an lành cho hàng ngàn con người di dân
đến cực cùng của phía Tây đồng bằng châu thổ", chị Phan Thị Mai Thảo (cán
bộ Văn hóa - Du lịch huyện An Phú) tự hào giới thiệu về địa danh Búng Bình Thiên như vậy.
Cảnh yên bình của Búng Bình Thiên. Ảnh: Wiki
Việt Nam Xanh - Hồ nước cứ đêm là văng vẳng tiếng khóc của trẻ con
Theo
tập tục, người Chăm ở "Hồ nước trời" không ăn thịt lợn, chỉ ăn thủy hải
sản. Người Chăm tập trung sinh sống bên bờ búng rất đông đúc và giữ nguyên những
giá trị văn hóa của dân tộc. Một Thánh địa lớn được xây dựng hướng ra trung tâm
của hồ nước, đón những làn gió mát, trong lành, có ý nghĩa trong quá trình tụ tập
của người mộ đạo Islam mới (Hồi giáo). Thế nên, họ càng trân trọng và ra sức bảo
vệ vẻ nguyên sơ cũng như các nguồn lợi mà Búng Bình Thiên ban tặng.
Bên
cạnh đó, những truyền thuyết mơ hồ vừa thực vừa hư, mang màu sắc huyền bí càng
tô vẻ nên một Búng Bình Thiên linh thiêng. Bắt đầu của những hư thực ấy, câu
chuyện hình thành "Hồ nước trời" tốn biết bao giấy mực của nhiều nhà
nghiên cứu lĩnh vực văn hóa, lịch sử. Chị Đoàn Thị Anh Thư (cán bộ Văn hóa - Du
lịch của huyện An Phú) chia sẻ: "Truyền thuyết hình thành Búng Bình Thiên
qua truyền miệng dân gian đến các tài liệu nghiên cứu đều mang nhiều màu sắc
huyền thoại. Hiện, chúng tôi sử dụng tư liệu nghiên cứu của nhạc sỹ Lâm Thanh
Bình (Trưởng ban Tuyên giáo huyện An Phú) làm cơ sở thuyết minh cho khách tham
quan".
Tương
truyền, vào cuối thế kỷ 18, tướng quân nhà Tây Sơn lưu quân tại mảnh đất cằn
khô, không chút nước tù đọng. Mảnh đất ấy giáp với nước Chân Lạp, cư dân đều
nghèo đói, đời sống vô cùng khó khăn. Sau vài ngày lưu quân, lương thực, nước uống
cạn kiệt khiến binh lính hoang mang. Đi không được, ở không xong, Tướng quân
Tây Sơn cũng nhọc lòng thức trắng mấy đêm liền tìm phương cách cứu nguy. Người
dân bản địa suy đoán tướng quân Tây Sơn được thần linh mách bảo nên sáng ra,
ông cho người làm lễ tế trời ban cho nguồn nước sinh hoạt.
Sau
những lời thỉnh cầu thành tâm, tướng quân nhà Tây Sơn cắm thanh kiếm xuống mặt
đất khô cứng. Lạ kỳ thay, nơi cắm thanh kiếm dâng trào lên một dòng nước ngọt
mát trong lành. Dòng nước tuôn tràn nhiều đến nỗi thành một búng nước rộng lớn.
Rồi, phía tây búng nước bỗng nổi lên một cái cồn tựa hình trái châu, có hai sợi
râu rồng, một sợi ngược lên sông Bình Di, sợi còn lại chạy theo hướng tây đến đồn
Tắc Trúc-Bắc Đai. Trước khi nổi cồn, giữa búng xuất hiện lốc xoáy khiến chiếc
ghe chở dừa đi ngang bị nhấn chìm. Mấy ngày sau, người dân phát hiện dừa nổi lềnh
bềnh trên dòng sông Hậu.
Bí
ẩn của hồ nước luôn trong xanh
Khung
cảnh bình yên trên búng Bình Thiên (ảnh:
Vào
cuối tháng tám hàng năm, người dân An Giang lại nô nức tập trung về Búng Bình
Thiên để tham gia Liên hoan Văn hóa mùa nước nổi, ăn mừng một năm được mùa và
an lành. Tại đây, nhiều chương trình văn nghệ dưới nước thú vị được đầu tư công
phu, cuộc thi đua thuyền rồng sôi nổi; đặc biệt, việc thả cá giống xuống búng
thể hiện tinh thần bảo tồn sản vật thiên nhiên của các cư dân vùng nước nổi.
Không
chỉ người dân bản địa mà ngay cả những nhà nghiên cứu, cán bộ văn hóa, du lịch
vẫn chưa lý giải được nhiều điều kỳ diệu của hồ nước xanh nhiều thế kỷ qua. Ông
Mách Ly (Phó bí thư Chi bộ ấp Búng Lớn, xã Nhơn Hội, huyện An Phú) cho biết:
"Búng Bình Thiên bao gồm Búng Lớn và Búng Nhỏ liên thông với nhau, ở cửa
búng tiếp giáp với dòng sông Bình Di, một nhánh của sông Cửu Long luôn đục ngầu
phù sa mùa nước nổi. Vậy mà, nước trong búng luôn luôn xanh ngắt, búng không có
cơ chế lưu thông nước ra ngoài. Nước sông đục cỡ mấy đến trước miệng búng trở
nên trong xanh lạ thường".
Theo
nghiên cứu gần đây của các đoàn khảo sát xây dựng khu du lịch ở Búng Bình
Thiên, hiện tượng búng nước trong xanh quanh năm có thể xuất phát từ địa hình đặc
biệt của Búng Bình Thiên. Dưới nền búng có một lớp đất sét trắng dày. Diện tích
búng nước rộng nhưng miệng búng nhỏ nên khó lưu thông ra ngoài. Thêm vào đó,
búng nước có thể tồn tại một loại tảo có khả năng làm sạch nước và thảm thực vật
lơ lửng có tác dụng lọc cặn phù sa khiến màu nước luôn trong xanh. Thời điểm
nào, nước trong búng cũng trong xanh ngời ngợi phản chiếu ánh mặt trời tạo nên
những mảng bạc lấp lánh. Búng chứa nhiều đất mùn nên lúc đầu bắc cầu ván vững
chãi qua cồn đều bị sụp, lún, nhưng khi bắc cầu tre lắt lẻo thì qua được.
Ngoài
màu nước trong vắt và lặng sóng, "hồ nước trời" còn được dân gian
truyền đi nhiều câu chuyện kỳ thú khác. Những cư dân mê tín dị đoan tin tưởng
trong lòng búng đang nuôi dưỡng một con quái vật. Theo chu kỳ con nước, ban đêm
ở búng người ta nghe được tiếng thổn thức của trẻ con. Ông Mách Ly nhớ lại:
"Người dân trong xóm nhớ như in cái đêm tĩnh mịch vào năm 1956, mặt búng
đang bình yên ngày nào bỗng nổi trận cuồng phong dữ dội, khiến xuồng ghe cột dọc
theo mé búng bị cuốn lên bờ nằm chỏng gọng, mé đất ở bờ bị giựt sụp tới hai mét
thành vách thẳng đứng. Từ đó, người dân bản địa có thêm cơ sở để khẳng định,
quái vật dưới hồ nổi giận".
Và
đến nay, dân làng vẫn nhớ về những đêm trăng sáng, hướng đông mặt búng nổi lên
ba cây gỗ lớn phủ đầy rong rêu nằm vắt ngang bờ. Dân làng ngỡ của Trời cho nên
phân công thanh niên trai tráng trong làng mang búa đến xẻ gỗ. Nhưng họ dốc sức
bao nhiêu cũng không tách được cây gỗ lớn, đành lẳng lặng ngồi đợi trời sáng vớt
gỗ lên. Nào ngờ, đến nửa khuya, ba cây gỗ bỗng nhiên lặn mất. Sáng sớm, người
dân vội tìm kiếm nhưng ba cây gỗ vẫn chìm mất tích cho đến ngày nay.
Ngư
dân thường xuyên đánh bắt cá ở Búng Bình Thiên lại kể nhau nghe truyền thuyết về
thủy sản của hồ nước kỳ diệu. Tương truyền, khi xưa, ngư dân thường thấy một
con tôm vàng óng ả bằng cổ tay đang đeo trên trái dừa trong búng. Họ liền dùng
vợt xúc tôm, chưa kịp trút vào khoang thuyền, tôm đã kẹp rách lưới nhảy ra
ngoài biến mất mãi mãi. Cũng trên khoảng búng ấy, ngày nọ, năm thanh niên trong
làng rủ nhau đi kéo lưới nhưng dốc sức cách mấy cũng không kéo mẻ lưới lên được.
Họ nhờ ông Tư Chửng - người có uy tín trong làng, biệt danh là thầy cột đến
xem.
Ông
Tư xem xong quả quyết "lưới vướng phải Ông Dài" (cá sấu-PV), nói xong
ông chắp tay lẩm bẩm hồi lâu rồi bảo mọi người kéo lưới lên xem. Lưới kéo lên
xâm xấp mặt nước, ai cũng hoảng hốt nhìn vào bên trong lưới một con cá sấu hoa
cà khổng lồ đang há miệng gầm gừ. Mọi người hốt hoảng la to, cá sấu nhân cơ hội
ấy vọt thủng lưới trầm mình về phía Xoài Giang.
Theo NGỌC
LÀI - HÀ NGUYỄN (BÁO NGƯỜI ĐƯA TIN)